Informatyzacja sektora zdrowia w Polsce to proces, który cały czas trwa, ale już do tej pory zostało udostępnionych wiele narzędzi i usług, które mają na celu poprawę efektywności, dostępności i jakości świadczonych usług zdrowotnych. Największą tego typu innowacją jest wprowadzona przez Centrum e-Zdrowia platforma P1, czyli Elektroniczna Platforma Gromadzenia, Analizy i Udostępniania zasobów cyfrowych o Zdarzeniach Medycznych, w ramach której udostępnione zostały e-usługi: e-recepta, e-skierowanie, e-zwolnienie, e-dokumentacja medyczna (EDM), e-krew oraz Internetowe Konto Pacjenta.
Należy nadmienić, że korzystanie z części zasobów udostępnionych przez CeZ jest obligatoryjne (uregulowane prawnie stosownymi rozporządzeniami ministerialnymi) dla wszystkich podmiotów wykonujących działalność leczniczą – niezależnie od źródła ich finansowania. Wobec tego wszystkie szpitale, przychodnie, poradnie specjalistyczne, kliniki, a nawet pojedyncze gabinety stanęły przed koniecznością inwestycji w infrastrukturę informatyczną, która umożliwiłaby im funkcjonowanie w ramach tego ekosystemu i wykorzystanie e-usług w codziennej pracy. Na to zapotrzebowanie odpowiedziały firmy oferujące tworzenie oprogramowania na zamówienie oraz posiadające gotowe rozwiązania, dzięki którym wykorzystanie narzędzi CeZ się łatwe i bezproblemowe.
Z jakich e-usług muszą korzystać placówki medyczne w Polsce?
E-recepta
E-recepta jest cyfrową wersją recept wystawianych do tej pory w formie papierowej. Od 8 stycznia 2020 recepty obowiązkowo wystawiane są w formie elektronicznej. Jej wystawianie zajmuje mniej czasu niż ręczne wypisywanie i jest obarczone mniejszym ryzykiem błędu. Jest to też wygodniejsze rozwiązanie z perspektywy pacjenta, który ma zawsze dostęp do swoich e-recept z poziomu Internetowego Konta Pacjenta. Recepta elektroniczna zawiera informacje o przepisanym leku, dawkowaniu, ilości oraz terminie ważności.
Jak działa e-recepta?
- Lekarz, który korzysta z systemu informatycznego zintegrowanego z e-Zdrowiem, może generować e-recepty dla pacjentów; Każda recepta musi zostać podpisana przez lekarza podpisem elektronicznym (certyfikatem ZUS, profilem zaufanym, podpisem osobistym w e-Dowodzie Osobistym lub podpisem kwalifikowanym).
- Pacjent otrzymuje e-receptę w formie:
- SMS-a z 4-cyfrowym kodem dostępu, lub/i
- e-maila z załączoną w PDF-ie informacją o e-recepcie, albo
- powiadomienia/kodu w aplikacji mojeIKP
- wydruku informacyjnego.
- Tak wystawioną receptę pacjent może zrealizować w dowolnej aptece, w której farmaceuta, poprzez platformę P1, uzyska dostęp do wszystkich informacji o przepisanym leku.
- Informacje o wydanym leku są zapamiętywane w systemie P1, co pozwala na śledzenie historii leczenia pacjenta.
E-skierowanie
Podobnie jak e-recepta, e-skierowanie to elektroniczna wersja niegdyś funkcjonujących skierowań papierowych. Od 8 stycznia 2021 roku postać cyfrowa stała się powszechnie obowiązującą formą tego typu dokumentów. Dzięki temu pacjent nie musi obawiać się zagubienia fizycznego dokumentu, a osoba rejestrująca, na podstawie PIN-u, otrzymuje dostęp do wszystkich niezbędnych informacji, minimalizując ryzyko błędów związanych z ich przekazywaniem.
W jaki sposób funkcjonuje e-skierowanie?
- Pracownik służby zdrowia generuje e-skierowanie, które zostaje podpisane elektronicznie.
- System P1 przeprowadza weryfikację skierowania, generując jednocześnie 4-cyfrowy kod identyfikacyjny.
- Pacjent otrzymuje wiadomość SMS zawierającą PIN, który wraz ze swoim numerem PESEL przekazuje wybranej placówce medycznej, będącej preferowanym miejscem realizacji świadczenia zdrowotnego.
E-zwolnienie
Od 1 września 2018 e-zwolnienie całkowicie zastąpiło papierową wersję dokumentu ZUS ZLA. W wyniku wprowadzenia tej e-usługi wystawione przez lekarza lub asystenta medycznego zwolnienie dostarczane jest automatycznie do ZUS oraz pracodawcy. Dzięki temu pracownik nie musi robić tego samodzielnie. Odbywa się to także natychmiastowo, co pozwala ograniczać nadużycia lub błędy. Oprócz tego zredukowano istotnie czas i formalności związane z wystawianiem zwolnień, dzięki automatycznemu pobieraniu danych pacjenta z bazy PESEL. Wprowadzono też opcję wystawiania zwolnień przy użyciu urządzeń mobilnych, takich jak tablety.
Procedura wystawiania e-zwolnienia przedstawia się w sposób następujący:
- Lekarz tworzy e-ZLA, podpisując je odpowiednim certyfikatem (PUE ZUS, kwalifikowany podpis elektroniczny, ePUAP, e-dowód);
- Zaświadczenie przekazywane jest na platformę e-usług ZUS;
- ZUS udostępnia e-zwolnienie (e-ZLA) płatnikowi składek (pracodawcy) i ubezpieczonemu (pracownikowi) za pośrednictwem profilu PUE ZUS, najpóźniej w kolejnym dniu roboczym.
W momencie wprowadzenia powszechnego obowiązywania tej formy zwolnienia lekarskiego, na rynku natychmiast pojawiło się duże zainteresowanie w kwestii narzędzia automatyzującego proces wystawiania e-zwolnienia. Jednym z pierwszych, publicznie dostępnych była stworzona przez nas e-ZLApka, czyli internetowa aplikacja, dzięki której lekarz, za pomocą urządzenia z dostępem do internetu i przeglądarki internetowej mógł swobodnie i z minimalnym wysiłkiem wystawić e-zwolnienie. Aby zweryfikować, czy dana osoba jest lekarzem, posiadającym prawo do wystawiania elektronicznych zwolnień lekarskich, niezbędne jest podanie Certyfikatu ZUS. Służy on również jako cyfrowy podpis e-dokumentu.
Wytworzona przez nas funkcjonalność dostępna jest na stronie: https://ezlapka.pl/.
Elektroniczna Dokumentacja Medyczna i Zdarzenia Medyczne
Od stycznia 2019 roku wszystkie podmioty prowadzące działalność medyczną, zobowiązane są do prowadzenia i wymiany elektronicznej dokumentacji medycznej (EDM) oraz raportowania na platformę P1 tak zwanych Zdarzeń Medycznych.
To, co obejmuje pojęcie EDM regulowane jest przez przepisy Ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia (DzU 2011 Nr 113 poz. 657). Są to między innymi informacje o rozpoznanej chorobie, zidentyfikowanym urazie, e-recepty, e-skierowania, karta informacyjna z leczenia szpitalnego, wyniki badań laboratoryjnych wraz z opisem. Powyższe informacje muszą być zapisane elektronicznie w międzynarodowym standardzie HL7 CDA. Jednolity format powoduje łatwiejsze zarządzanie danymi oraz umożliwia ich wymianę pomiędzy placówkami. Do wytworzenia EDM niezbędny jest także podpis elektroniczny gwarantujący wiarygodność informacji.
Obowiązek przesyłania raportów na temat Zdarzeń Medycznych (ZM) został wprowadzony 1 lipca 2022. Zdarzenie medyczne to inaczej świadczenie zdrowotne, czyli według tej samej ustawy z 28 kwietnia 2011: działanie służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia oraz inne działanie medyczne wynikające z procesu leczenia lub przepisów odrębnych regulujących zasady ich udzielania.
Raport ZM musi zawierać informacje o usługodawcy (lekarz lub inny pracownik medyczny), usługobiorcy (pacjent), miejscu (informacje na temat placówki) oraz samej usłudze (jakie wykonano procedury, jaka powstała dokumentacja).
Pamiętać należy również o odpowiednim poziomie zabezpieczeń. W świetle prawa, za dokumentację medyczną odpowiedzialny jest podmiot leczniczy świadczący usługi medyczne. I choć Ministerstwo nie przewiduje w tym momencie kar za brak dostosowania się do przepisów o prowadzeniu EDM, to w przypadku zaniechania rzetelnego ich prowadzenia, na przykład gdyby dane te zostały zgubione lub wpadły w niepowołane ręce, wówczas placówka musi liczyć się z dotkliwymi konsekwencjami:
- nawet do 500 tys zł kary od NFZ oraz prawdopodobne zerwanie kontraktu,
- wypłata odszkodowania lub zadośćuczynienia pacjentom z racji naruszenia ich praw pacjenta;
- odpowiedzialność cywilna za spowodowanie szkody majątkowej lub niemajątkowej w wyniku naruszenia przepisów dotyczących ochrony danych osobowych;
- kara pieniężna nałożona przez UODO;
- odpowiedzialność karna na podstawie przepisów Kodeksu karnego w przypadkach skrajnych.
Polski rynek e-zdrowia
Powyższe regulacje prawne, jak również wymagania samych pacjentów spowodowały, że placówki medyczne zmuszone zostały do podjęcia działań w kierunku dostosowania się do nowych standardów. Na rynku pojawiło się wiele rozwiązań informatycznych wspomagających funkcjonowanie placówki medycznej, które zapewniają synchronizację z platformą P1 oraz wykorzystanie e-usług. Przykładem może być ZnanyLekarz – największa w Polsce platforma do umawiania pacjentów z lekarzami. Firma ta oferuje również program do gabinetu (ZnanyLekarzPRO), w którym możliwość wystawienia e-recepty, e-skierowania czy e-zwolnienia jest podstawową i jedną z najważniejszych funkcjonalności.
Zespół naszej firmy był odpowiedzialny za integrację tego rozwiązania z e-usługami platformy P1 oraz instytucjami jak ZUS, EWUŚ czy IKP. Dzięki tej współpracy system teraz sprawnie zarządza dużą liczbą pacjentów, jednocześnie przestrzegając rygorystycznych przepisów medycznych, także w obszarze bezpieczeństwa danych.
Szczegółowy opis tej współpracy znajduje się na naszym profilu w serwisie Clutch: tutaj.
Jeśli poszukujesz specjalistów, którzy sprawnie zintegrują Twoje oprogramowanie z krajowymi systemami (P1) Centrum e-Zdrowie oraz NFZ czy ZUS – umów się na niezobowiązujące spotkanie, na którym wspólnie zastanowimy się nad możliwościami współpracy.